افتادن ناف

افتادن ناف

به گفته حکیم کرد افتادن ناف یا در رفتگی ناف یا ناف گسیختن عبارت از جابجا شدن عضلات ناف است به سبب برداشتن بارسنگین یا زور کردن زیاده از مقدور یا ترس بسیارشدید که رنگ را زرد کند و اطلاق آن بر آدم و غیر آدم هم آید چون بار بسیار بر پشت اشتر و قاطر اندازند گویند چنان می کند که نافش بیفتد و این را به تازی سقوط السرة گویند.(لغت نامه دهخدا)

از علائم در رفتگی ناف می توان به سردرد های ضربان دار گیجگاهی،طپش قلب های دوره ای، سردی و خواب رفتگی پاها و افسردگی کاذب اشاره کرد.

بیماری افتادن ناف یا همان جابجایی محتویات شکمی به دو صورت می تواند اتفاق بیافتد:

الف – بر اثر برداشتن و بلند کردن ناگهانی و نامناسب وزنه های سنگین خصوصاً در کسانی که از آمادگی جسمانی خوبی برخوردار نباشند.

ب- دراثر وارد آمدن شوک های عصبی شدید به شکل ترسیدن های ناگهانی و یکه خوردن فرد .

کسانی که به این بیماری معتقد هستند می گویند جابجایی محتویات شکمی یا افتادن ناف را می توان با دست گذاشتن برناحیه ناف واطراف آن تشخیص داد.

برای بررسی کردن وضعیت افتادن ناف، فرد را درحالتی که به پشت خوابیده وهردو پایش را درناحیه زانوها خم کرده است معاینه می نمایند.

درکسانی که بیماری افتادن ناف دچار نشده باشند، این ضربان عمقی شکمی دقیقاً درناحیه ناف ویا حد اکثر دریک سانتی متری اطراف ناف حس می گردد . امّا درکسانی که به افتادگی ناف دچارشده اند، ضربان عمقی شکمی بسته به اینکه جابجایی به کدام طرف اتفاق افتاده باشد ( راست یا چپ )، درآن ناحیه حس می گردد.

برپایۀ این اعتقاد جابجایی محتویات شکمی یا همان افتادن ناف ازلحاظ شدّت، می تواند شدید و یا خفیف اتفاق بیافتد و ازلحاظ مدت می تواند حاد بوده یا مزمن شده باشد. طبیعتاً برهمین اساس درمان جابجایی های مزمن و شدید ناف مشکل تر از درمان جابجایی های حاد و خفیف می باشد.

نکته ای را که معتقدان به این بیماری برآن تأکید می ورزند این است که:

« افتادن ناف یا همان جابجایی محتویات شکمی همیشه و الزاماً عوارض و علائم بیماری را درفرد ایجاد نمی کند، به این معنی که ممکن است کسی باشد که به طورمزمن نافش افتاده باشد با این حال هیچگونه بیماری و عارضۀ خاصی را برایش ایجاد نکرده باشد »

البته هستند کسانی که به محض افتادن ناف عوارض و علائم بیماری، سریعاً خودش را درفرد نشان می دهد.

در منطقه کردستان ایران تقریباً قشر کثیری ازمردم عامه و درصد قلیلی ازافراد تحصیل کرده حالات مرضی زیادی را مانند:

بی حالی، کسلی، بی اشتهایی، لرزش اندام، یبوست، نفخ شکمی و بسیاری از علائم بیماری های دیگر را در ارتباط با یک حالت بیماری می دانند به نام « افتادن ناف » یا به اصطلاح کردی ناوک که وتن.

از علائم دیگری که در این منطقه تشخیصی است:

خشکی دهان، رنگ پریدگی، ضربان شدید اطراف ناف و زانو های لرزان است.

اگر بیمار دو دست خود را به جائی تکیه دهد یکی از پاها عقب تر از دیگری میشود و اگر پاها را صاف کنند دست ها عقب و جلو می شوند.

درمان افتادن ناف (جا انداختن ناف):

روش های مختلفی برای برگرداندن محتویات شکمی و درمان افتادگی ناف، درافراد مختلف و بسته به وضعیت جسمانی بکاربرده می شود. اکثراً درمان افتادن ناف و برگرداندن ناف درحالتیکه که فرد مبتلا درحالت ناشتا بوده و معده اش خالی ازغذا می باشد، انجام می گیرد.

روش های مختلف درمان این بیماری عبارتند از:

الف –افراد جوانتری که بتوانند خودشان در روی زمین پشتک بزنند، با همین کارساده می توانند ناف افتاده را به محل اصلی خود برگردانند.

( درحالت هایی که افتادن ناف مزمن شده باشد با پشتک زدن، این بیماری درمان نمی گردد، همچنین درافراد مسن تر که امکان پشتک زدن برایشان نیست، از روش های دیگری برای درمان بیماری استفاده می کنند. )

ب – قرار دادن کیسۀ آب گرم بر روی ناحیه ناف به مدت نیم ساعت و سپس به آرامی دست گذاشتن و فشار دادن ناحیه ناف درفرد مبتلا تا جایی که ضربان عمقی شکمی کم کم در زیر چهار انگشت فرد درمانگر به طرف ناف حرکت کرده و دراین منطقه حس گردد.

ج – به عنوان یک روش تکمیلی مرحلۀ ب و یا خود به عنوان روشی جدا گونه با پرکردن کیسه ای از گندم یا نمک ( دراندازه مقداری کوچکتر ازیک مشت بسته ) و قرار دادن این کیسه بر روی ناف فرد مبتلا و بستن این کیسه با شال کمر یا هر پارچه دیگری، فشاری مداوم و ملایم را به مدت چند ساعت تا چند روز روی ناف فرد مبتلا ایجاد می کنند. گاهی نیز به جای کیسه گندم یا نمک، یک پیاز را درهمان اندازه گفته شده بکار می برند. دراین روش هدف فراهم کردن فضایی برای برگشتن ناف می باشد، این روش برای حالت هایی بکار می رود که می گویند به علت مزمن بودن افتادن ناف، ناف افتاده درجای جدیدش درداخل حفرۀ شکمی تثبیت شده است و محل اصلی ناف با آب میان بافتی پرشده است و اصطلاحاً می گویند « نافش آب آورده است »

د – به عنوان روشی موثر برای درمان افتادن ناف ازفرد مبتلا می خواهند که چهار زانو بنشیند و درحالیکه فرد دیگری هردو زانویش را محکم با دستانش می گیرد، از بیمار می خواهند که خودش را به پشت خم کند تا عضلات شکمی اش در حالت کشیده قرار گیرند، قرار گرفتن فرد دراین وضعیت می تواند محتویات شکمی را به آرامی به محل اصلی اش برگرداند.

ه – گاهی نیز برای درمان افتادن ناف، عصبی را که از زیر بغل رد شده و تمامی دست را عصب دهی می کند با دو انگشت اشاره و شصت گرفته و محکم فشار می دهند تا حدی که تقریبا بیمار از شدت درد نزدیک است که ازحال برود.

و – آویزان شدن فرد بیمار از میله بارفیکس و کشیده شدن عضلات شکمی نیز یکی از روش های برگردان ناف افتاده می باشد.

ز- از اقداماتی که بطور محلی در اطراف سنندج انجام می شود این است که صمغ درختی که بومی این منطقه است به نام الک یا الک البطم یا بنه را که همان سقز می باشد را میگیرند و یک گردو را نصف کرده و داخل آن را از سقز خام پر میکنند و داخل ناف میگذارند و ۷۲ ساعت نگه می دارند و سپس توسط حرکات پیچشی دست در ناحیه ناف اقدام به جا انداختن آن میکنند.

به طور خلاصه :

در این باور عمومی، اعتقاد براین است که به هردلیل ازجمله بلند کردن وزنه سنگین یا ترسیدن های ناگهانی و یکه خوردن فرد، انقباضی شدید و بعضا نامتقارن در عضلات شکمی می تواند ایجاد شود که این انقباض شدید و نامتقارن عضلات شکمی دربعضی ازموارد می تواند منجر به جابجایی محتویات داخل حفرۀ شکمی گردد (که جابجایی محتویات حفرۀ شکمی اکثرا به طور خود به خود برطرف شده و محتویات شکمی پس از رفع انقباض از عضلات شکمی به سرجای اصلیشان برمی گردد امّا در درصدی از موارد این جابجایی خود به خود تصحیح و برطرف نمی گردد و ارگان های جابه جا شده درمحلی نامناسب قرار می گیرند) و این جا به جایی ماندگار محتویات شکمی، در برخی ازموارد بسته به شدت و جهت جابجایی، با فشرده کردن برخی از اعضاء وارگان های داخل حفرۀ شکمی و یا بافشرده کردن سرخرگ های بزرگ و اصلی درحفرۀ شکمی و اختلال درخونرسانی مناسب به اعضاء داخلی شکم ازجمله روده ها و… عوارض وعلائمی ازبیماری را ( ازجمله بی حالی و لرزش اندام، خشکی دهان ، کم اشتهایی، عدم تحمل غذا و برگرداندن غذا، یبوست و… ) درفرد ایجاد می کند. که این حالت را دربیانی عامیانه « افتادن ناف » می گویند و افتادن ناف را با جابجایی ضربان عمقی شریان های اصلی داخل شکم تشخیص داده و برای درمان افتادن ناف کشیده شدن مجدد عضلات شکمی امّا به صورتی متقارن و برخی روش های دیگر را بکار می برند که شرح داده شد.