تدابیر لاغری در طب سنتی همیشه کارساز بوده زیرا چاقى یکى از اقسام و اشکال بیمارى هاى سوءمزاجى مى باشد که از ناتوانى کبد و غدد درونى بدن (هیپوفیز، تیروئید و …) پدیدار مى گردد، و آن نیز به علت ضعف و کاهلى اعضاى مذکور است که موجب سستى و کندى در اعمال شیمیایى بدن مى شود.
از این رو پاره اى از مواد غذایى ناقص و نیمه سوز در بدن ایجاد مى گردند که هنوز به درستى مستحیل نشده و قابلیت جذب در یاخته هاى بدن را ندارند. همین مواد مستحیل نشده تولید بیمارى هاى گوناگون همانند سنگ کلیه، عوارض جلدى، ریوى، قلبى، عصبى و … را مى نمایند.
یکى از اقسام سوء مزاج، تجمع چربى زیاد در بدن مى باشد. این چربى گاه در همه اعضاء و احشاء بدن به نسبت یکسان و گاه در بعضى نقاط بدن مانند کبد، قلب، شکم، باسن و پاها بیشتر و در برخى نقاط بدن کمتر جمع مى شوند. غالبا این چربى با «سودا» و «مواد لزج بلغمى» آمیخته و توأم مى گردد.
چاقى ایجاد بیمارى هاى مختلف از قبیل تصلّب شرایین، فشار خون، عوارض ریوى، قلبى و کبدى مى نماید و گاه سبب سکته مى گردد. همچنین سستى و بى میلى در اعمال جنسى را در پى داشته و اعضاى دیگر بدن نیز از این اختلال بى سهم نخواهند ماند.
تدابیر لاغری در طب سنتی
براى درمان چاقى به روش سنتى باید ابتدا فهمید که طبیعت بیمار چگونه است؟ آیا طبیعتش گرم است یا سرد یا آنکه بعضى از اعضایش گرم هستند و برخى دیگر سرد. فى المثل ممکنست جگر گرم و معده سرد باشد. گاهى نیز طبیعت بیمار متغیّر مى گردد. بدیهى است درمان هر یک از این اقسام با یکدیگر فرق مى کند و در صورت عدم توجه به این امر گاه داروها نتیجه بد و معکوس به بار خواهند آورد.
1- در مورد آنان که طبیعت سرد دارند پیشینیان ماء العسل را تجویز مى کردند.
یکی از تدابیر لاغری در طب سنتی ماء العسل بوده که عبارت است از یک بخش عسل و دو بخش آب. آب را مى جوشانند تا یک جزء آن بخار شود و محلول نیمى از آب و نیمى از عسل گردد. گاهى مصطکى، خولنجان، سیاهدانه، دارچین، انیسون و مدرّات گرم دیگرى را کوبیده، مقدارى در ماء العسل افزوده و به بیمار مى خورانند. این دارو رطوبت و بلغم را از بدن خارج ساخته و رفع چاقى نموده و یا جلوگیرى از بروز آن را مى نماید.
2- در مورد آنان که طبیعت گرم دارند پزشکان قدیم «تمر» مى دادند. روش شخصى اینجانب به شرح زیر است:
الف- اگر بیمار طبیعتى «گرم» و «صفراوى» داشته باشد، بنفشه، پوست بید، تمر هندى، پوست هلیله زرد، تربد مجوّف، عنّاب، گز خوانسار یا شیرخشت مى دهم.
همچنین در همین موقع عصاره تخم خرفه، تخم گشنیز و تخم خیار تجویز مى کنم و در صورت لزوم بعضى داروهاى «خنک» دیگر هم مى دهم.
ب- هرگاه آثار حزن، اندوه و ترس که دلیل بر غلبه سودا است در این گونه بیماران فربه و چاق دیده شود در این حالت افسنتین رومى، افتیمون شامى، پوست هلیله زرد، ترنجبین و بعضى داروهاى دیگرى که لازم باشد مى دهم.
تجویز مى کنم این محلول جوشانده را روزى دو فنجان پس از صرف ناهار و شام میل کنند. چنانچه در آن شکر قرمز بریزند بهتر از شکر سفید است. صبحانه باید سبک باشد.
بین صبحانه و ناهار غذاى دیگرى خورده نشود و فقط از آب میوه و سبزى استفاده گردد.
نان برشته بهتر است. غذاها را با کره یا روغن نباتى بپزند. با رعایت دقیق این دستور ظرف سه ماه بهبود حاصل خواهد شد.
